
18/07/2024
“๑๘ กรกฎาคม ๒๕๖๗ ครบรอบ ๑๔๐ ปี แห่งการเสด็จฯ เปิดอาคารโรงทหารหน้าของรัชกาลที่ ๕”
เมื่อวันที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๖๗ หรือวันนี้เมื่อ ๑๔๐ ปีที่แล้ว อาคารกรมทหารหน้า (ศาลาว่าการกลาโหมในปัจจุบัน) ได้สร้างแล้วเสร็จอย่างสมบูรณ์พร้อมที่จะใช้เป็นสถานที่สำหรับรองรับกิจการทหารสมัยใหม่ตามแบบอย่างชาติตะวันตก ตามที่รัชกาลที่ ๕ ทรงมีพระราชปณิธานในการปรับปรุงกิจการทหารของไทยให้ทัดเทียมนานาอารยประเทศ
อาคารที่ทำการของกรมทหารหน้า หรือโรงทหารหน้า เริ่มก่อสร้างในปี พ.ศ.๒๔๒๕ แล้วเสร็จในปี พ.ศ.๒๔๒๗ ออกแบบโดยสถาปนิกชาวอิตาเลียน คือ โจอาคิโน แกรซี โดยในวันที่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๔๒๗ รัชกาลที่ ๕ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เสด็จพระราชดำเนินมาเปิดอาคารโรงทหารหน้าเป็นปฐมฤกษ์ และพระองค์ได้เสด็จฯ ทอดพระเนตรทุกพื้นที่ในโรงทหารหน้า พร้อมทั้งทอดพระเนตรการซ้อมประลองยุทธอย่างใหม่ของกองทหารทุกเหล่าตามที่เจ้าหมื่นไวยวรนาถ (เจิม แสง-ชูโต) ผู้บังคับการกรมทหารหน้าในขณะนั้นได้จัดถวายให้
ต่อมาในวันที่ ๘ เมษายน ๒๔๓๐ ได้มีประกาศจัดการทหาร โดยรวมทหารบกและทหารเรือเข้าด้วยกัน และจัดตั้งกรมยุทธนาธิการขึ้น โดยใช้อาคารโรงทหารหน้าเป็นที่ทำการของกรมยุทธนาธิการ ต่อมาในปี พ.ศ.๒๔๓๗ รัชกาลที่ ๕ ทรงมีพระบรมราชโองการให้รวมการบังคับบัญชาทางการทหารมาไว้ที่กระทรวงกลาโหม และได้แบ่งแยกการปกครองออกจากกระทรวงมหาดไทย รวมทั้งได้ย้ายกระทรวงกลาโหมออกจากศาลาลูกขุนใน ออกมาตั้งที่ศาลายุทธนาธิการ และใช้เป็นที่ทำการของกระทรวงกลาโหมมาจนถึงปัจจุบัน
พื้นที่เดิมก่อนการก่อสร้างอาคารโรงทหารหน้านั้น ส่วนหนึ่งเคยเป็นที่ตั้งของฉางข้าวหลวงเก่าและหมู่วังของพระราชโอรสในสมัยรัชกาลที่ ๑ มาก่อน ประกอบด้วย วังหลักเมืองวังที่ ๒ ซึ่งเป็นที่ประทับของพระองค์เจ้าทับ (กรมหมื่นจิตรภักดี ต้นสกุล ทัพกุล ณ กรุงเทพ) ทรงกำกับกรมช่างหมู่และช่างหล่อ วังถนนหลักเมืองวังที่ ๔ ที่ประทับของพระองค์เจ้าคันธรส (กรมหมื่นศรีสุเรนทร์) และวังถนนหลักเมืองวังที่ ๖ สันนิษฐานว่าเป็นที่ประทับของพระองค์เจ้าทับทิม (กรมหมื่นอินทรพิพิธ ต้นสกุล อินทรางกูร) ทรงกำกับกรมช่างแสงใหญ่และกรมพระคชบาล
ต่อมาพื้นที่วังดังกล่าว รกร้างและทรุดโทรมลง อีกทั้งไม่มีเจ้านายพระองค์ใดมาประทับอีก เจ้าหมื่นไวยวรนาถ (เจิม แสง-ชูโต) ผู้บังคับการกรมทหารหน้าในขณะนั้น จึงได้ขอกราบบังคมทูลรัชกาลที่ ๕ ขอพระราชทานนำพื้นที่บริเวณนี้ มาก่อสร้างเป็นอาคารโรงทหารสำหรับเป็นที่ทำการของกรมทหารหน้า
เอกสารอ้างอิง
- กระทรวงกลาโหม. ๑๓๒ เรื่องเล่าศาลาว่าการกลาโหม. กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์. ๒๕๖๒.
- กองประวัติศาสตร์ กรมยุทธการทหารบก.การปฏิรูปการทหาร ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว.กรุงเทพฯ : อรุณการพิมพ์.๒๕๔๖.
- ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๒๖ เรื่องตำนานวังเก่า. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒนากร. ๒๔๗๔.
- สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ
ภาพประกอบ
- สำนักงานเลขานุการ สำนักงานปลัดกระทรวงกลาโหม