กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร

08/11/2021

องค์ความรู้ : อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง

เรื่อง ตำนานพื้นบ้าน เขาปลายบัด

08/11/2021

วันนี้(วันจันทร์ที่ ๘ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๖๔) เวลา ๐๙.๐๐ น. นายกิตติพันธ์ พานสุวรรณ อธิบดีกรมศิลปากร เข้าสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำกรมศิลปากร ในโอกาสเข้ารับตำแหน่งอธิบดีกรมศิลปากร โดยมีคณะผู้บริหาร ข้าราชการและเจ้าหน้าที่กรมศิลปากร ให้การต้อนรับ จากนั้นได้เข้ารับมอบงานในตำแหน่งอธิบดีกรมศิลปากร โดยมีผู้บริหาร ข้าราชการกรมศิลปากร ร่วมเป็นสักขีพยาน ณ ห้องประชุมกรมศิลปากร

08/11/2021

กรมศิลปากร ขอเชิญรับชมถ่ายทอดสด Facebook Live รายการ ไขความรู้จากครูกรมศิลป์ ตอน "การจัดรูปขบวนพยุหยาตราทางชลมารค” วิทยากรโดย นาวาเอกณัฐวัฏ อร่ามเกลื้อ ผู้อำนวยการกองเรือเล็ก กรมการขนส่งทหารเรือ กองทัพเรือ, นางยุนีย์ ธีระนันท์ หัวหน้ากลุ่มงานช่างปิดทองประดับกระจกและช่างสนะไทย กลุ่มประณีตศิลป์ สำนักช่างสิบหมู่ และนางสาวดวงใจ พิชิตณรงค์ชัย หัวหน้าพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี ดำเนินรายการโดย นางกมลชนก พรภาสกร นักวิชาการโสตทัศนศึกษา กลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ ในวันพฤหัสบดีที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ เวลา ๑๑.๐๐ – ๑๑.๔๕ น. ผู้สนใจสามารถติดตามชมได้ทาง Facebook Live : กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม Facebook Live : กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร และ Youtube Live : กรมศิลปากร

กรมศิลปากร ขอเชิญรับชมถ่ายทอดสด Facebook Live รายการ ไขความรู้จากครูกรมศิลป์ ตอน "การจัดรูปขบวนพยุหยาตราทางชลมารค” วิทยากรโดย นาวาเอกณัฐวัฏ อร่ามเกลื้อ ผู้อำนวยการกองเรือเล็ก กรมการขนส่งทหารเรือ กองทัพเรือ, นางยุนีย์ ธีระนันท์ หัวหน้ากลุ่มงานช่างปิดทองประดับกระจกและช่างสนะไทย กลุ่มประณีตศิลป์ สำนักช่างสิบหมู่ และนางสาวดวงใจ พิชิตณรงค์ชัย หัวหน้าพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เรือพระราชพิธี ดำเนินรายการโดย นางกมลชนก พรภาสกร นักวิชาการโสตทัศนศึกษา กลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ ในวันพฤหัสบดีที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ เวลา ๑๑.๐๐ – ๑๑.๔๕ น. ผู้สนใจสามารถติดตามชมได้ทาง Facebook Live : กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม Facebook Live : กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร และ Youtube Live : กรมศิลปากร

08/11/2021

พระพิมพ์ทองเหลืองรูปพระปิดทวารทั้งเก้า
(พระปิดตามหาอุด หลวงพ่อแก้ว วัดนางสาว จังหวัดสมุทรสาคร)
สมัยรัตนโกสินทร์ พุทธศตวรรษที่ ๒๕ หรือประมาณ ๑๐๐ ปีมาแล้ว
สูง ๑.๙ เซนติเมตร กว้าง ๑.๓ เซนติเมตร
พระยาสิงหเสนี (สอาด สิงเสนี) มอบให้
เก็บรักษา ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

Brass Votive Tablet Depicting The Buddha in the Gesture of ‘Closing Nine Passages of the Body’
(Thai Term: Phra Pit Ta Maha Ut Luang Pho Kaeo, Wat Nang Sao, Samut Sakhon Province)
Rattanakosin art, 20th century CE
H: 1.9 cm; W: 1.3 cm
Presented by Phraya Singhaseni (Sa-ad Singhaseni) to the National Museum
The National Museum Bangkok Collection

พระพิมพ์ทองเหลืองรูปพระปิดทวารทั้งเก้า
(พระปิดตามหาอุด หลวงพ่อแก้ว วัดนางสาว จังหวัดสมุทรสาคร)
สมัยรัตนโกสินทร์ พุทธศตวรรษที่ ๒๕ หรือประมาณ ๑๐๐ ปีมาแล้ว
สูง ๑.๙ เซนติเมตร กว้าง ๑.๓ เซนติเมตร
พระยาสิงหเสนี (สอาด สิงเสนี) มอบให้
เก็บรักษา ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร

Brass Votive Tablet Depicting The Buddha in the Gesture of ‘Closing Nine Passages of the Body’
(Thai Term: Phra Pit Ta Maha Ut Luang Pho Kaeo, Wat Nang Sao, Samut Sakhon Province)
Rattanakosin art, 20th century CE
H: 1.9 cm; W: 1.3 cm
Presented by Phraya Singhaseni (Sa-ad Singhaseni) to the National Museum
The National Museum Bangkok Collection

08/11/2021

องค์ความรู้ : โดยพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายณ์

เรื่อง พระพุทธรูปสมัยลพบุรี

08/11/2021

องค์ความรู้ : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ อู่ทอง

เรื่อง เหรียญตราพระอาทิตย์-ศรีวัตสะ พบจากบ้านเนินพลับพลา
เมืองโบราณอู่ทอง

เหรียญตราพระอาทิตย์-ศรีวัตสะ พบจากบ้านเนินพลับพลา เมืองโบราณอู่ทอง

เหรียญตราพระอาทิตย์-ศรีวัตสะ พบบริเวณบ้านเนินพลับพลา เมืองโบราณอู่ทอง ตำบลอู่ทอง อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี จัดแสดงห้องอู่ทองศรีทวารวดี พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ อู่ทอง

เหรียญเงินกลมแบน มีรอยตัดแบ่งตรงกึ่งกลางเหรียญ เป็นร่องทะลุจากขอบเข้ามาด้านในเหรียญประมาณ ๒ ใน ๓ ส่วน เหรียญนี้กำหนดอายุสมัยทวารวดี พุทธศตวรรษที่ ๑๒ – ๑๖ หรือประมาณ ๑,๐๐๐ – ๑,๔๐๐ ปีมาแล้ว เหรียญตกแต่งสัญลักษณ์มงคลทั้ง ๒ ด้าน มีรายละเอียด ดังนี้

ด้านที่ ๑ เป็นรูปพระอาทิตย์ฉายแสง โดยมีพระอาทิตย์ครึ่งดวงอยู่ตรงกึ่งกลาง มีแฉกเป็นเส้นหนาส่วนปลายเรียวแหลมกระจายออกโดยรอบจำนวน ๑๒ แฉก ระหว่างแฉกมีจุดกลม มีเส้นวงกลมล้อมรอบ ขอบด้านนอกตกแต่งด้วยลายจุดกลมโดยรอบ

ด้านที่ ๒ เป็นรูปศรีวัตสะ ภัทรบิฐหรือฑมรุ และสวัสดิกะ โดยมีศรีวัตสะอยู่ตรงกึ่งกลาง ลักษณะเป็นโครงลายเส้น เส้นฐานล่างเป็นเส้นโค้ง เส้นด้านข้างทั้งสองด้านเชื่อมกับเส้นฐานล่าง ส่วนปลายด้านบนตวัดโค้งงอเข้าหากัน ด้านในมีลวดลายลักษณะคล้ายรูปสามเหลี่ยมซ้อนกัน และมีลายจุดกลม ด้านข้างศรีวัตสะมีภาพภัทรบิฐ (บัลลังก์) หรือฑมรุ (กลองสองหน้า) มีลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยม ๒ รูปประกอบกันคล้ายนาฬิกาทราย ด้านบนมีจุดกลม ๓ จุด อีกด้านของศรีวัตสะมีภาพสวัสดิกะ มีลักษณะเป็นรูปกากบาทประกอบกับลายจุดกลม ๔ จุด ลวดลายเหล่านี้เป็นสัญลักษณ์มงคลที่เกี่ยวข้องกับกษัตริย์และความอุดมสมบูรณ์

สันนิษฐานว่าเหรียญเงินรูปแบบนี้ ใช้สำหรับการประกอบพิธีกรรม เนื่องจากมีรอยตัดอย่างจงใจ และพบร่วมกับเหรียญเงินขนาดเล็ก แท่งผลึกควอตซ์ และเศษทองคำเปลวจำนวนหนึ่ง เหรียญเงินมีสัญลักษณ์มงคลที่มีรอยตัดนี้ ยังพบที่แหล่งโบราณคดีสมัยทวารวดีแห่งอื่นด้วย เช่น เหรียญตราพระอาทิตย์-ศรีวัตสะ มีรอยตัด พบที่บ้านพรหมทิน อำเภอโคกสำโรง จังหวัดลพบุรี และเหรียญตราสังข์-ศรีวัตสะ มีรอยตัด พบที่บ้านอู่ตะเภา อำเภอมโนรมย์ จังหวัดชัยนาท เป็นต้น นอกจากนี้ยังพบเหรียญเงินที่ถูกบิดงอหรือม้วนอย่างจงใจ ซึ่งสันนิษฐานว่าใช้ในการประกอบพิธีกรรมเช่นกัน เช่น เหรียญตรารูปพระอาทิตย์-ศรีวัตสะ และเหรียญตราสังข์-ศรีวัตสะม้วนงอ พบร่วมกับเหรียญเงินมีจารึก “ศฺรีทฺวารวตี ศฺวรปุณย” เหรียญเงินมีสัญลักษณ์มงคลและแท่งเงินตัด บรรจุภายในภาชนะดินเผา พบที่โบราณสถานคอกช้างดิน เมืองโบราณอู่ทอง เป็นต้น

เอกสารอ้างอิง
รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง. มรดก ๑,๐๐๐ ปี เก่าที่สุดในสยาม. นนทบุรี : มิวเซียมเพรส, ๒๕๕๖.
วิภาดา อ่อนวิมล. “เหรียญตราในประเทศไทยช่วงพุทธศตวรรษที่ ๙-๑๖”. วิทยานิพนธ์ปริญญา ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาโบราณคดี บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๖๑.
สายันต์ ไพรชาญจิตร์และสุภมาศ ดวงสกุล. “หลักฐานและความรู้ใหม่ทางโบราณคดีจากคอกช้างดินเมืองอู่ทอง อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี” ใน เอกสารประกอบการสัมมนาโครงการสัมมนา ประวัติศาสตร์ โบราณคดีเมืองสุพรรณบุรี “จากทวารวดีถึงสุพรรณภูมิ : หลักฐานและข้อมูลใหม่ทางโบราณคดี”. สุพรรณบุรี : ฝ่ายวิชาการ สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติที่ ๒ สุพรรณบุรี, ๒๕๔๒.

08/11/2021

องค์ความรู้ : อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย

เรื่อง ตรีบูรแห่งเมืองสุโขทัย

คูเมือง-กำแพงเมืองสุโขทัยในปัจจุบันปรากฏคูน้ำ-คันดินทั้งหมดสามชั้น มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ทั้งนี้ ในจารึกหลักที่ 1 (จารึกพ่อขุนรามคำแหง) ได้กล่าวถึงเมืองสุโขทัยว่า “...รอบเมืองสุโขทัยนี้ ตรีบูรได้สามพันสี่ร้อยวา...” ทำให้แต่เดิมนักวิชาการส่วนใหญ่สันนิษฐานว่า คูเมือง-กำแพงเมืองสุโขทัยนี้ มีสามชั้นมาตั้งแต่สมัยแรกเริ่มหรือในสมัยของพ่อขุนรามคำแหงแล้ว ซึ่งสอดคล้องกับลักษณะของคูเมือง-กำแพงเมืองที่ยังปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน ต่อมาได้มีการดำเนินงานทางโบราณคดีในส่วนของคูเมือง ป้อมประตูเมือง และกำแพงเมือง ผลจากการดำเนินงานทำให้ทราบว่า คูเมือง-กำแพงเมืองเหล่านี้ ไม่ได้ถูกสร้างขึ้นพร้อมกันในคราวเดียว คือ

- คูเมือง-กำแพงเมืองชั้นใน : จากหลักฐานที่พบทำให้สันนิษฐานได้ว่า กำแพงเมืองชั้นใน คูเมืองชั้นใน และประตูเมืองทั้ง 4 สร้างในช่วงสุโขทัยตอนต้น-กลาง เพื่อเป็นการกำหนดขอบเขตพื้นที่และแสดงถึงความเป็นเมือง ต่อมาได้มีการสร้างเสริมบ้างในระยะหลังเพื่อเสริมความมั่นคงแข็งแรงของกำแพง

- กำแพงเมืองชั้นกลาง – กำแพงเมืองชั้นนอก : พิจารณาจากหลักฐานที่พบทำให้สันนิษฐานได้ว่า กำแพงเมืองชั้นกลางและชั้นนอกก่อสร้างในช่วงที่สุโขทัยอยู่ภายใต้อำนาจของอยุธยาแล้ว ซึ่งได้พบการสร้างป้อมประตูเมืองของกำแพงเมืองชั้นกลางทับลงไปบนวัดที่เคยมีอยู่ก่อนแล้ว พร้อมทั้งขุดคูเมืองชั้นกลางและชั้นนอก และยังพบเศษภาชนะดินเผาในสมัยราชวงศ์หมิง ซึ่งกำหนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษที่ 20 - 22

แล้วเหตุใดในจารึกหลักที่ 1 จึงกล่าวว่า “...รอบเมืองสุโขทัยนี้ ตรีบูรได้สามพันสี่ร้อยวา...” ?

นักวิชาการสันนิษฐานว่า คำว่า “ตรีบูร” นี้ ไม่ได้หมายความถึงกำแพงเมืองสามชั้นอย่างที่เข้าใจ เนื่องด้วย ไม่เพียงแต่เมืองสุโขทัยเท่านั้นที่ถูกกล่าวถึงว่ามี “ตรีบูร” แต่ยังมีเมืองเชียงใหม่ ซึ่งเป็นเมืองที่สร้างร่วมสมัยกับเมืองสุโขทัยตอนต้น โดยในศิลาจารึกวัดเชียงมั่นได้กล่าวถึงการสร้างเมืองเชียงใหม่ว่า “...พญามังรายเจ้าแล พญางำเมือง พญาร่วง ทั้งสามตนตั้งหอนอนในที่ชัยภูมิราชมนเทียน ขุดคือ ก่อตรีบูรทั้งสี่ด้าน แลก่อพระเจดีย์...” ซึ่งคูเมือง-กำแพงเมืองเชียงใหม่ที่ปรากฏร่องรอยให้เห็นในปัจจุบันนั้น เป็นกำแพงก่ออิฐขนาบด้วยคูเมืองในผังสี่เหลี่ยม ยกเว้นในส่วนทางด้านทิศใต้และทิศตะวันออกได้ปรากฏแนวกำแพงดินอีกหนึ่งชั้น โดยจากข้อมูลที่พบทำให้สันนิษฐานได้ว่า กำแพงเมืองเชียงใหม่ส่วนที่สร้างในสมัยพญามังรายนั้นคือกำแพงเมือง-คูเมืองในผังสี่เหลี่ยม ในส่วนของแนวกำแพงดินและคูเมืองที่ล้อมรอบทางด้านทิศใต้และทิศตะวันออกนั้น สันนิษฐานว่ามีการขยายเมืองขึ้นในช่วงที่เกิดสงครามระหว่างเชียงใหม่และอยุธยา จากร่องรอยและหลักฐานต่างๆที่เหลืออยู่ ไม่ปรากฏว่าเมืองเชียงใหม่มีกำแพงเมืองสามชั้นแต่อย่างใด

นอกจากนี้ ใน “กำสรวลสมุทร” ยังพบคำว่า ตรีบูร ที่กล่าวว่าถึงอยุธยาว่า “อยุธยาไพโรชใต้ ตรีบูร” ซึ่งไม่ปรากฏว่า กำแพงเมืองอยุธยานั้นมีสามชั้นแต่อย่างใด นักวิชาการจึงตั้งข้อสันนิษฐานว่า “ตรี” นี้อาจมาจากภาษาทมิฬคำว่า “ติริ” มีความหมายตรงกับคำว่า “ศรี” แปลว่า กำแพงที่ดีงามมั่นคงแข็งแรง นอกจากนี้ยังมีข้อสันนิษฐานว่าอาจหมายถึง ปราการที่แข็งแกร่งทั้งสาม คือ กำแพงวิเศษที่เกิดขึ้นจากการหลอมรวมปราการที่แข็งแกร่งทั้งสามเข้าด้วยกัน (กำแพงบนโลก กำแพงในชั้นอากาศ และกำแพงในชั้นสวรรค์) มีความหมายในเชิงสัญลักษณ์ว่า เป็นกำแพงที่ไม่อาจทำลายได้


เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. กองโบราณคดี. การขุดค้นทางโบราณคดีในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย. กรุงเทพฯ : บริษัท วิคตอรี่เพาเวอร์พอยท์ จำกัด, 2531.
คณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี. เมืองและแหล่งชุมชนโบราณในล้านนา. กรุงเทพฯ : หจก.ไอเดีย สแควร์, 2539.
คณะอนุกรรมการพิจารณาจารึกเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ไทย ในคณะกรรมการชำระประวัติศาสตร์ไทย กรมศิลปากร. จารึกล้านนาภาค 2 เล่ม 1 จารึกจังหวัดเชียงใหม่ ลำปาง ลำพูน และแม่ฮ่องสอน. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2551.
ธนิต อยู่โพธิ์. ประวัติและโคลงกำสรวลศรีปราชญ์ พร้อมด้วยบันทึกสอบทานและหมายเหตุ พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพ นายเดือนลอย บุนนาค. พิมพ์ครั้งที่ 3. 2511.
พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. ฟื้นฝอยหาตะเข็บ. กรุงเทพฯ : มติชน, 2553.
วินัย พงศ์ศรีเพียร. สุโขทัยคดี ประวัติศาสตร์ จารึกศึกษา และนิรุกติประวัติ. นครปฐม : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2563.

08/11/2021

08/11/2021

08/11/2021

วันที่ ๓ – ๗ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สวรรควรนายก ให้การต้อนรับผู้เข้าใช้บริการรวมทั้งสิ้น ๗ คน แบ่งเป็นชาย ๒ คน หญิง ๕ คน เข้าชมและเรียนรู้ประวัติศาสตร์ผ่านโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุและนิทรรศการพิเศษ เรื่อง "คู่แก้วจอมขวัญแผ่นดินไทย" พร้อมรับของที่ระลึก ทั้งนี้ ผู้เข้าใช้บริการให้ความร่วมมือปฏิบัติตนตามมาตรการป้องกันการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนา- ๒๐๑๙ เป็นอย่างดี

08/11/2021

วันอาทิตย์ที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ มีนักท่องเที่ยวชาวไทยเข้าชมพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ รามคำแหง จำนวน ๒๕ คน

07/11/2021

องค์ความรู้ สำนัก​ศิลปากร​ที่​ ๗​ เชียงใหม่​
เรื่อง ร่องรอยแหล่งตีเหล็ก​สมัยล้านนา​ ในแอ่งที่ราบเชียงใหม่​-ลำพูน
เรียบเรียง​โดย​ นาย​ยอด​ดนัย​ สุขเกษม​ นัก​โบราณคดี​ปฏิบัติ​การ​ สำนัก​ศิลปากร​ที่​ ๗​ เชียงใหม่

07/11/2021

องค์ความรู้ หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช
เรื่อง พระราชกรณียกิจในการบริหารจัดการน้ำ : การก่อสร้างคันกั้นน้ำ

07/11/2021

การแสดงดนตรี จากสำนักการสังคีต กรมศิลปากร ภายใต้โครงการ "111 ปี ปิยมหาราชรำลึก"

การแสดงดนตรี จากสำนักการสังคีต กรมศิลปากร ภายใต้โครงการ "111 ปี ปิยมหาราชรำลึก" ในวันที่ 7 พฤศจิกายน 2564 เวลา 14.00 - 16.00 น. ณ อาคารถาวรวัตถุ (บริเวณโถงกลาง) ถนนหน้าพระธาตุ เขตพระนคร ผ่านทาง Facebook Live ของหอสมุดแห่งชาติ

07/11/2021

‘กิตติพันธ์’ เร่งพัฒนาพิพิธภัณฑ์ ดัน ‘ภูพระบาท’ มรดกโลก

'กิตติพันธ์' เร่งพัฒนาพิพิธภัณฑ์ ดัน 'ภูพระบาท' มรดกโลก

6 พ.ย. 2564 - นายกิตติพันธ์ พานสุวรรณ อธิบดีกรมศิลปากร กล่าวว่า ตนมีแนวทางการดำเนินงานติดตามการพัฒนาพื้นที่ อาค....

07/11/2021

ตู้ไทยโบราณ 'ตู้ลายทอง'
ข่าวจากหนังสือพิมพ์ เดลินิวส์ หน้า ๑๑
ประจำวันที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๖๔

ตู้ไทยโบราณ 'ตู้ลายทอง'
ข่าวจากหนังสือพิมพ์ เดลินิวส์ หน้า ๑๑
ประจำวันที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๖๔

07/11/2021

วันเสาร์ที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ สำนักหอสมุดแห่งชาติฯ ศูนย์นราธิปฯ ให้การต้อนรับผู้เข้าชมนิทรรศการเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ นิทรรศการตู้ลายทอง นิทรรศการเหรียญที่ระลึก ในรัชสมัยรัชกาลที่ ๕ มีผู้เข้าชมรวมทั้งสิ้น ๔๒ คน ชาวไทย จำนวน ๓๔ คน ต่างชาติ จำนวน ๓ คน นักเรียน / นักศึกษา จำนวน ๔ คน และพระสงฆ์ จำนวน ๑ รูป ✨พร้อมทั้งให้เจ้าหน้าที่และผู้เข้าชมปฏิบัติตามมาตรการป้องกันโรคระบาดไวรัสโควิด-๑๙ อย่างเคร่งครัด

07/11/2021

วันเสาร์ที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ ให้การต้อนรับนักท่องเที่ยว จำนวนทั้งสิ้น ๒๒๒ คน แบ่งเป็น
๑.นักท่องเที่ยวชาวไทย จำนวน ๑๓๕ คน
๒.นักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ จำนวน ๑ คน
๓.นักเรียน เยาวชน จำนวน ๓๖ คน
๔.ผู้สูงอายุ จำนวน ๕๐ คน
พร้อมปฏิบัติตามมาตรการป้องกันเชื้อไวรัสโคโรนา(Covid 19)
อย่างเคร่งครัด

07/11/2021

วันเสาร์ที่ ๖ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๖๔ มีนักท่องเที่ยวเข้าชมอุทยานประวัติศาสตร์สด๊กก๊อกธม จ.สระแก้ว เป็นจำนวนทั้งหมด ๑๓๖ คน แบ่งเป็น
พระ ๔ รูป นักท่องเที่ยวชาวไทย ๑๓๒ คน โดยปฏิบัติตามมาตรการควบคุมป้องกันและเฝ้าระวัง การแพร่ระบาดของโรคโควิด-๑๙ อย่างต่อเนื่อง เช่นลงทะเบียนไทยชนะ สวมหน้ากากอนามัย รักษาระยะห่างและหมั่นล้างมือ เป็นต้น

06/11/2021

องค์ความรู้ : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จันทรเกษม

เรื่อง "เทศาภิบาลและมณฑลกรุงเก่า"

06/11/2021

เมื่อวันเสาร์ที่ ๖ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ ผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ ๒ สุพรรณบุรี (ร้อยเอก บุณยฤทธิ์ ฉายสุวรรณ) และเจ้าหน้าที่จากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุพรรณบุรี รับมอบเอกสารข้อมูลจารึกที่พบในจังหวัดสุพรรณบุรีจากชมรมนักโบราณคดี (สมัครเล่น) เมืองสุพรรณ พร้อมรับมอบโบราณวัตถุจากอำเภอเมืองสุพรรณบุรี ณ หอสมุดแห่งชาติจังหวัดสุพรรณบุรี เฉลิมพระเกียรติ โดยพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุพรรณบุรีจะดำเนินการตรวจสอบ ศึกษา วิเคราะห์ และเก็บรักษาให้เป็นไปตามระบบการดูแลรักษาโบราณวัตถุฯ ของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติต่อไป

06/11/2021

วันที่ ๓ - ๕ พฤศจิกายน ๒๕๖๔ นักท่องเที่ยวเข้าชม ดังนี้ ๑.พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สุพรรณบุรี จำนวน ๑๗ ท่าน
๒.อาคารประติมากรรมขุนหลวงพะงั่วและประวัติศาสตร์สุพรรณบุรี จำนวน ๑๑ ท่าน โดยมีเจ้าหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์ให้การต้อนรับและอำนวยความสะดวกค่ะ
#ทั้งนี้ การเข้าชมดำเนินการภายใต้มาตรการป้องกันและเฝ้าระวังการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา ๒๐๑๙ (COVID ๒๐๑๙ )

06/11/2021

องค์ความรู้ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี

เรื่อง “คุณธรรมและจริยธรรม สำหรับข้าราชการ”

06/11/2021

องค์ความรู้ : อุทยานประวัติศาสตร์กำแพงเพชร

เรื่อง พระพุทธรูปประทับนั่งขัดสมาธิเพชรแห่งเจดีย์สิงห์ล้อม

พระพุทธรูป คือรูปที่ใช้แทนองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้เป็นพระบรมศาสดาในพระพุทธศาสนา

โดยคติการสร้างพระพุทธรูปนั้น เพื่อเป็นสัญลักษณ์แทนพระพุทธองค์และเป็นพุทธานุสติให้เหล่าศาสนิกชนได้ระลึกถึงพระพุทธองค์ ซึ่งมีองค์ประกอบคือ

๑.อิริยาบถ ที่แสดงท่าทางการประทับนั่ง, ยืน,นอน (ไสยาสน์) และเดิน (ลีลา)

๒. มุทรา หรือปาง คือการแสดงถึงเหตุการณ์ในพระพุทธประวัติ
ในส่วนของอิริยาบถที่แสดงท่าทางการประทับนั่งของพระพุทธรูปสามารถแบ่งได้๓รูปแบบ ได้แก่

๑.ขัดสมาธิราบ (วีราสนะ หรือสัตตวปรยังคะ) คือ การประทับนั่งขัดสมาธิ ให้ขาขวาทับขาซ้าย

๒.ห้อยพระบาท (ปรลัมพปทาสนะ) คือ การประทับนั่งห้อยพระบาทลงไปที่พื้น

๓.ขัดสมาธิเพชร (วัชรปรยังกะ หรือวัชราสนะ) คือ การประทับนั่งขัดสมาธิ ให้ขาทั้ง ๒ ข้างไขว้กัน

“ขัดสมาธิเพชร” ความหมายตามพจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรม อักษร ก-ฮ ฉบับราชบัณฑิตสถานพุทธศักราช ๒๕๕๐ หมายถึง ท่าประทับของพระพุทธรูปแบบหนึ่ง นั่งให้พระชงฆ์ (แข้ง) ไขว้กันอย่างมั่นคง และหงายฝ่าพระบาทขึ้นทั้งสองข้าง บางทีเรียกว่าขัดสมาธิสองชั้นหรือวัชรปรยังกะ (Vajraparyanka) แสดงถึงความหนักแน่น มั่นคง ไม่เคลื่อนไหวต่อทุกสิ่งที่เข้ามากระทบกับสมาธิ ถือเป็นอีกรูปแบบหนึ่ง ของท่าปฏิบัตินั่งโยคะอาสนะ (asana) เพื่อฝึกฝนจิตใจในการทำสมาธิ

พระพุทธรูปในประเทศไทยที่ปรากฏในอิริยาบถประทับนั่งแบบขัดสมาธิเพชรส่วนใหญ่เป็น พระพุทธรูปในศิลปะสมัยล้านนา (ต้นพุทธศตวรรษที่ ๑๙ – ๒๐) ที่ได้รับอิทธิพลทางศิลปะแบบปาละ-เสนะ ของอินเดีย ผ่านทางเมืองพุกามของเมียนมา มีลักษณะที่โดดเด่น คือ ประทับนั่งขัดสมาธิเพชร
พระชงฆ์ไขว้เห็นฝาพระบาทหงายทั้งสองขาง พระพักตร์มีลักษณะกลมและอมยิ้ม พระเกตุมาลาเป็นรูปดอกบัวตูม ขมวดพระเกศาใหญ่ พระขนงโก่ง พระหนุเป็นปม พระอุระนูน พระวรกายอวบพระโอษฐ์เล็ก ส่วนของชายสังฆาฏิสั้นและอยู่เหนือพระถัน ปลายเป็นเขี้ยวตะขาบ

เมืองกำแพงเพชรได้ปรากฏพบพระพุทธรูปในอิริยาบถประทับนั่งแบบขัดสมาธิเพชรณ วัดพระแก้วเป็นวัดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในเขตกำแพงเมืองกำแพงเพชรตั้งอยู่บริเวณกลางเมืองผังวัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า
อาคารสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ของวัดใช้ศิลาแลงเป็นวัสดุหลักในการก่อสร้าง มีเจดีย์สิงห์ล้อมเป็นเจดีย์ประธาน ของวัด ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงกลมหรือทรงระฆังขนาดใหญ่บนฐานสี่เหลี่ยมโดยรอบฐานมีประติมากรรม ปูนปั้นรูปสิงห์รายรอบจำนวน ๓๒ ซุ้มสามารถศึกษาเปรียบเทียบทางศิลปะเทียบเคียงได้กับเจดีย์ประธานสิงห์ล้อม ที่วัดธรรมิกราชและวัดแม่นางปลื้ม จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สันนิษฐานได้ว่าเจดีย์สิงห์ล้อม มีอายุสมัยในราวปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๐ -๒๑

ถัดจากฐานสิงห์ล้อมขึ้นมา เป็นซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นจำนวน ๑๖ ซุ้ม คล้ายกับรูปแบบ ของเจดีย์ประธานที่วัดช้างล้อม เมืองศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย เหนือซุ้มขึ้นไปเป็นชุดบัวถลาลดหลั่นกัน สามชั้นรองรับองค์ระฆัง ถัดขึ้นไปเป็นบัลลังก์ที่มีซุ้มจระนำออกมาทั้ง ๔ ด้านต่อด้วยส่วนของก้านฉัตร ปล้องไฉนและปลียอด

บริเวณซุ้มที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นจำนวน ๑๖ ซุ้ม นั้น ที่ซุ้มด้านทิศใต้ได้ปรากฏร่องรอยของพระพุทธรูปในอิริยาบถประทับนั่งอาสนะแบบขัดสมาธิเพชรจำนวน ๑ องค์ประดิษฐานอยู่บนฐานอิฐ ส่วนของพระพุทธรูปคงเหลือเฉพาะพระวรกาย ส่วนของพระเศียรและพระกรข้างขวาหักหายแสดงการห่มผ้าจีวรถึงข้อพระหัตถ์และข้อพระบาท ขนาดหน้าตักกว้าง ๐.๗๗ เมตร สูง ๐.๖๐ เมตรกำหนดอายุสมัยได้ในราวปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๐ - ๒๑

การเสด็จประพาสต้นครั้งที่ ๒ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อปีพุทธศักราช ๒๔๔๙ พระองค์ได้เสด็จประพาสเมืองกำแพงเพชร ระหว่างวันที่ ๒๓ – ๒๖ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๔๙ โดยในวันที่ ๒๓ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๔๙เสด็จประพาสตัวเมืองกำแพงเพชรเก่าได้แก่ กำแพงเมือง ป้อมและประตูเมือง วัดพระแก้ว หลักเมือง และสระมน รวมทั้งทรงได้พระราชนิพนธ์บรรยายเกี่ยวกับพระพุทธรูป ภายในซุ้มของเจดีย์สิงห์ล้อมวัดพระแก้วไว้ดังนี้

“…พระเจดีย์กลมลอมฟาง อยู่หลังวิหารอีกหน่อยหนึ่งหย่อมนี้เห็นจะเป็นชั้นลังกาแต่พระเจดีย์นั้น ทำงามมาก ชั้นล่างเป็นซุ้มคูหารอบ มีสิงห์ยืนในคูหา ถัดขึ้นไปอีกชั้น ๑เป็นคูหาไว้พระพุทธรูป ขนาดเดียวกับพระโบโรบุโด ซึ่งเชิญมาไว้ในวัดพระแก้ว แต่คะเนยังไม่ได้ว่าจะเป็นท่าต่าง ๆฤๅไม่ ถัดขึ้นไปจึงถึงองค์พระเจดีย์บัวคว่ำบัวหงายที่รับปากระฆังเป็นบัวหลังเบี้ยสลับกลีบกันงามเข้าทีมาก บัลลังก์มีซุ้มยื่นออกมา ๔ทิศ ไว้พระ ๔ปาง ไม่เห็นมีเสารับยอดซึ่งกรมหลวงนริศสงสัยว่าจะเป็นทวย ถัดขึ้นไปปล้องไฉนแต่ยอดด้วน ประมาณว่าจะสูงราว ๑๕วา…”

เอกสารอ้างอิง

กรมศิลปากร. นำชมอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ศรีสัชนาลัย กำแพงเพชร. กรุงเทพฯ: บริษัทบางกอก
อินเฮ้าส์จำกัด, ๒๕๖๑.
กรมศิลปากร. พระพุทธรูปปางต่าง ๆ. นครปฐม: บริษัท รุ่งศิลป์การพิมพ์ (๑๙๗๗) จำกัด, ๒๕๕๘.
กรมศิลปากร. รายงานการบูรณะโบราณสถานวัดพระแก้ว จังหวัดกำแพงเพชร .กำแพงเพชร:
ห้างหุ้นส่วนจำกัด สามเพชร, ๒๕๔๓.
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ. เสด็จประพาสต้น
ในรัชกาลที่ ๕.พิมพ์ครั้งที่ ๒๖. กรุงเทพฯ : ไทยร่มเกล้า, ๒๕๒๙.
พุทธรักษ์ ปราบนอก. (๒๕๕๙,กันยายน – ธันวาคม). “พุทธปรัชญาในพุทธปฏิมา”, มนุษยศาสตร์
สังคมศาสตร์ ๓๓ (๓): ๒๔๑ – ๒๖๓.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์. เจดีย์ในประเทศไทย รูปแบบ พัฒนาการ และพลังศรัทธา. กรุงเทพฯ:
ด่านสุทธาการพิมพ์, ๒๕๖๐.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์. ศิลปกรรมโบราณในอาณาจักรสุโขทัย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มิวเซียมเพรส, ๒๕๖๑.
ศักดิ์ชัย สายสิงห์. ศิลปะล้านนา. นนทบุรี: โรงพิมพ์มติชนปากเกร็ด, ๒๕๕๖.
สำนักงานราชบัณฑิตยสภา. พจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรม อักษร ก-ฮ. กรุงเทพฯ : สำนักงาน
ราชบัณฑิตยสภา, ๒๕๕๐.
หม่อมเจ้าสุภัทรดิศดิศกุล. ศิลปะในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: อมรินทร์การพิมพ์, ๒๕๒๘.